Van de duizenden brieven die Bosboom-Toussaint moet hebben geschreven, zijn er zo’n 1500 bewaard gebleven. Van de briefwisselingen is het meeste verloren gegaan: de tegenbrieven zijn na haar dood in 1886 grotendeels geretourneerd aan de afzenders of vernietigd door J. Bosboom (1817-1891), die sterk hechtte aan de vertrouwelijkheid van correspondentie.
Deze editie bevat op dit moment ruim 400 brieven die Geertruida Bosboom-Toussaint tussen september 1838 en september 1885 schreef aan E.J. Potgieter (en zijn familie), aan Nicolaas Beets, I.A. Nijhoff en M.C. Nijhoff-Houtkamp, J.D. des Amorie van der Hoeven-Jungbluth Burer, A.J.S. van Rappard-Munnicks van Cleeff, Elise van Calcar-Schiotling en M.W. Maclaine Pont. De originele brieven aan Potgieter bevinden zich in het Allard Pierson te Amsterdam, die aan Beets in de Universiteitsbibliotheek te Leiden, aan mw. Van Rappard in het Nationaal Archief en de brieven aan de overige correspondenten in het Literatuurmuseum in Den Haag.
De brieven – d.w.z. de (scans van de) handschriften en de transcripties ervan – worden hier gepresenteerd in chronologische volgorde. Bij de nummering van de brieven is uitgegaan van het Repertorium op de briefwisseling van A.L.G. Bosboom-Toussaint van dr. H. Reeser (1990). Omdat in dit repertorium geen nummering is aangebracht is hier een overzicht toegevoegd waarin de brieven in Reesers chronologische volgorde genummerd zijn en waarin ze verbonden zijn met de verwijzingen in het notenapparaat in de tweedelige biografie van Reeser (De jeugdjaren van Anna Louisa Geertruida Toussaint, 1962 en De huwelijksjaren van A.L.G. Bosboom-Toussaint, 1985). In dit bestand zijn ook details aangaande de datering te vinden.
In dit project wordt ook gebruik gemaakt van wat al eerder is getranscribeerd en op verschillende manieren gepubliceerd of anderszins gedocumenteerd (zie literatuuropgave). De editie wordt onder auspiciën van de onderzoeksgroep NL-Lab gerealiseerd door Annemarie Doornbos, met medewerking van Suzan van Dijk en Ton van Kalmthout. Als externe reviewers treden Marita Mathijsen en Ronald Sluijter op.
Beschrijving
Elk van de digitale brieven vormt een eigen entry die bestaat uit de volgende onderdelen:
- een of meerdere scans van het handschrift;
- een transcriptie van de oorspronkelijke tekst. Hierbij zijn onregelmatigheden en soms evidente fouten op het gebied van grammatica en spelling niet gecorrigeerd, maar ongewijzigd overgenomen. Zo schrijft Bosboom-Toussaint woorden soms wel en soms niet aan elkaar en gebruikt ze afwisselend ij en y.
Interpunctie is vanwege de leesbaarheid wel aangepast. Bosboom-Toussaint plaatst geregeld enkele of dubbele streepjes, waar tegenwoordig een komma of een punt gezet wordt, maar is daar niet consequent in. In deze transcripties zijn de strepen vervangen door nu gangbare leestekens.
Als gevolg van haar ‘welhaast onleesbare handschrift’ (Reeser 1985, p.133) en vlekken en doorhalingen is in de brieven een aantal woorden niet te ontcijferen, wat in de transcriptie is aangegeven met ‘onleesbaar’ tussen vierkante haken. Wanneer een scan en de transcriptie ervan aanleiding geven tot twijfel, is het aan te raden de originele brieven te raadplegen; op- en aanmerkingen zijn welkom.
- metadata:
afzender:
tot aan haar huwelijk op 3 april 1851 ondertekende Toussaint haar brieven veelal met A.L.G. Toussaint; daarna met A.L.G. Bosboom-Toussaint. Uitzonderingen zijn zichtbaar in de transcripties
ontvanger(s):
vermeld is eerst de achternaam, daarna de voorletter(s)
plaats:
vermeld is de plaats van verzending conform het origineel; indien deze afgeleid is uit andere informatie staat de plaatsnaam tussen vierkante haken
datum:
vermeld is de datum conform het origineel; indien deze afgeleid is uit andere informatie staat de datum tussen vierkante haken
taal:
de brieven zijn vrijwel zonder uitzondering in het Nederlands geschreven
bewaarplaats:
vermeldt, indien bekend, waar de desbetreffende brief berust
signatuur:
vermeldt, indien bekend, de signatuur van de desbetreffende brief
briefnummer:
de briefnummering is gebaseerd op het Repertorium op de briefwisseling van A.L.G. Bosboom-Toussaint van H. Reeser dat weliswaar geen nummering heeft, maar wel de brieven in chronologische volgorde plaatst
- Annotaties
Hierbij is een indeling gemaakt in een aantal categorieën:
- tijdschriften
- (cultuur)historische context
- bronnen
- culturele uitingen
- dag- en weekbladen
- intertext
- literaire werken
- locatie
- personage
- persoonsnaam
- recensies
- tekstkritische noten
- toelichting
- woordverklaring
Bij verwijzingen naar De Gids is gebruik gemaakt van de digitale versie ervan zoals die te vinden is in de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren.